Abdülaziz, (Osmanlı Türkçesi: عبد العزيز) (d. 8 Şubat 1830 – ö. 4 Haziran 1876), 32. Osmanlı padişahı ve 111. İslam halifesidir. II. Mahmut ve Pertevniyal Sultan'ın oğlu, Abdülmecid'in kardeşidir. Abdülaziz 25 Haziran 1861 tarihinde kardeşinin ölümü üzerine, 31 yaşında iken tahta geçmiştir.
SALTANATI
Güreş, cirit ve av sporlarına meraklı olan padişahın tahtta kaldığı sürece en çok üzerinde çalıştığı konu Osmanlı Donanması'nın modernizasyonu idi. Bu nedenle o dönemlerde Avrupa devletlerinden alınan kredilerin çoğu bu konuda harcandı. Sayısı gün geçtikçe artan Osmanlı Ordusu'nun askerlerine yetecek dönemin son model top ve tüfeklerin de sağlanması Abdülaziz döneminde gerçekleşmiştir.
Sultan Abdülâziz hükümdarlığı süresince sık sık ülke içi ve ülke dışı temaslarda bulunmuş geziler düzenlemiştir. Yavuz Sultan Selim'den sonra Mısır'ı ziyaret eden ilk ve tek Osmanlı Padişahı Abdülaziz'dir.
Abdülaziz'in (Abdullah Biraderler tarafından çekilen 1863 tarihli fotoğrafı.
Abdülaziz Avrupa seyahatinde (1867).
Eyâletlerin yanı sıra Abdülaziz Batı Avrupa'da ziyaretler yapan ilk ve tek padişahtır. 1867 yılında Paris'te açılan büyük bir sanat sergisine III. Napolyon'un daveti üzerine katılan Abdülaziz, sergiden sonra imparator ile temaslarda bulunmuş İngiltere, Belçika, Almanya, Avusturya-Macaristangezilerinden sonra da geri dönmüştür. Ayrıca Richard Wagner'in Bayreuth operasına maddi yardımda bulunmuş ve davet edilmiştir. Seyahatlerinde İngiltere kraliçesi Victoria, Belçika kralı II. Leopold, Prusya kralı I. Wilhelm, Avusturya-Macaristan imparatoru François-Josef ve Romanya Prensi I. Karol ile görüşmüştür.
Osmanlı'da Abdülaziz döneminde Batı'yla iyi ilişkiler kurulmasına özellikle dikkat edildi. Tanzimat Fermanı ile Osmanlı'nın girdiği Batılılaşma süreci bu dönemde de devam etti. Ülke genelinde yeni vilâyetler ilân edildi ve İstanbul Üniversitesi Fransız Eğitim sistemi örnek alınarak tekrar düzenlendi.Doğu Ekspres'in bir durağı olan Sirkeci Garı'nın temelleri Abdülaziz döneminde atılmıştır. Abdülaziz'in 15 senelik hükümdarlığı boyunca yaptığı bazı yenilikler şunlardır;
- Yeni asker üniformaları hazırlandı.
- İlk kez posta pulu kullanıldı.
- Sahillere deniz fenerleri inşâ edildi.
- Osmanlı Bankası açıldı.
- Bugünkü Sayıştay ve Danıştay seviyesinde kurumlar oluşturuldu.
- Lise ve sanayi okulları açıldı.
- Orman madencilik ve tıp okulları açıldı.
- İtfaiye teşkilâtı kuruldu.
- Fransa, Avusturya ve İran yöneticileri İstanbul'a ziyaretlerde bulundu.
Döneminde yaşanan önemli olaylardan bir kısmı ise Rusya ve Avrupa devletleri'nin kışkırttığı Balkan isyanlarıdır. 1861-64 yılları arasındaki Karadağ İsyanı İkinci Karadağ Harekatı ile bastırılmasına rağmen, Karadağ sorunu büyümeye devam etti. 1861-66 yılları arasındaki Eflak-Boğdan olayları Birleşik Romanya'nın doğuşunu ve bağımsızlık mücadelesini hızlandırdı. 1862-67 yılları arasındaki Sırbistan olayları ise Türk askerlerinin Sırbistan'daki kalelerden çekilmesiyle sonuçlandı. 1866-68 arasındaki Girit Ayaklanması Girit Nizamnamesi ile çözümlenmeye çalışıldıysa da Girit'in kaybına giden olaylar dizisi başlamış oldu. Hıdivlikle yönetilen Mısır'ın özerklik haklarının genişletilmesi bu eyaletin 1882'de kesinkes kaybına yolaçan Mısır'ın borç sorununun ortaya çıkmasına başlangıç teşkil etti. Abdülaziz'in hükümdarlığının son yılları ise 1875-76 yılındaki Hersek İsyanı ile 1867'de başlayan ve 1876'da iyice yayılan Bulgar İsyanları ile mücadele ederek geçti. 30 Mayıs 1876 Darbesi ile tahttan indirildi. Gözaltında bulundurulduğu Feriye Saraylarında 4 Haziran 1876 günü bilekleri kesilmiş olarak ölü bulundu.
Abdülaziz'in ölümü hep tartışma konusu olmuştur. Resmi tarih olarak intihar ettiği yazılsa da özellikle son yıllarda öldürüldüğüne dair iddialar daha da artmıştır. Bahattin Öztuncay’'ın hazırladığı ve Aygaz tarafından yayımlanan “Hatıra-i Uhuvvet: Portre Fotoğraflarının Cazibesi 1846-1950” adlı kitapta ilk kez yayınlanan bir resimde Abdülaziz'in hal edildikten sonra ve ölmeden önce çekilmiş son fotoğrafı yer almaktadır. Bu resimde saray hizmetçileri laubali bir şekilde padişaha dirsek dayamış, padişah ise eski bir üst baş ve etrafa endişeyle bakan gözlerle görülmektedir.[1]
AİLESİ
Eşleri
- Dürr-i Nev Baş Kadın Efendi (d.15 Mart 1835 - ö.4 Aralık 1892)
- Hayran-î-Dil İkinci Kadın Efendi (d.2 Kasım 1846-ö.26 Kasım 1898)
- Eda-Dil İkinci Kadın Efendi 25 Temmuz (d.1845 - ö.12 Aralık 1875)
- Neş’erek (Nesrin) Üçüncü Kadın Efendi (d.1 Nisan 1848 - ö.11 Haziran 1876)
- Gevheri Dördüncü Kadın Efendi (d.8 Temmuz 1856-ö.20 Eylül 1894)
- Yıldız (Gözde) (d.24 Mart 1860 - ö.29 Eylül 1895)
Gözdeler
- Çeşmidil Hanımefendi: İlk Gözde
Erkek çocukları
- Abdülmecit (d.30 Mayıs 1868-ö.23 Ağustos 1944)
- Yusuf İzzettin Efendi (d.10 Ekim 1857-1 ö.Şubat 1916)
- Mahmud Celaleddin Efendi (d.16 Kasım 1862-1 ö.Eylül 1888)
- Mehmed Selim Efendi (d.28 Eylül 1866-ö.21 Ekim 1867)
- Mehmed Seyfeddin Efendi (d.21 Eylül 1874-ö.19 Ekim 1927)
- Mehmed Şevket Efendi (d.5 Haziran 1872 - Ö22 Ekim 1899)
Kız çocukları
- Nazime Sultan (d.14 Şubat 1866-ö.1947)
- Esma Sultan (d.21 Mart 1873-ö.7 Mayıs 1899)
- Emine Sultan (d.24 Ağustos 1874-ö.29 Ocak 1920)
- Saliha Sultan (d.9 Ağustos 1862-ö.1941)
- Emine Sultan (d.30 Kasım 1866 - ö.23 Ocak 1867)
- Fatma Sultan (d.1874 - ö.1875)
- Münire Sultan (d.1877 - ö.1877)
HAKKINDA YAZILAN ESERLER
Kadir Mısıroğlu'nun Bir Mazlum Padişah - Sultan Abdülaziz Han adlı bir eseri bulunmaktadır. Ramazan Balcı-Sultan Abdülaziz Hakan Kağan-Abdülaziz Ölümün İlkyazıdır Güz
KAYNAKÇA
DIŞ BAĞLANTILAR
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder